Do sytuacji kryzysowej i związanych z nią następstw psychologicznych, dochodzi najczęściej w obliczu zmian, wymagających od jednostki szybkiego zaadaptowania się do nowej sytuacji, roli.
Dzieje się tak w przypadku różnorodnych zdarzeń traumatycznych zagrażających bezpieczeństwu, poczuciu tożsamości, zdrowiu tj. utrata osoby bliskiej, zdrada, poważna choroba somatyczna, wypadek powodujący inwalidztwo. Do sytuacji kryzysowej dojść może również w wyniku zachodzących niekorzystnych zjawisk społeczno – ekonomicznych tj. wzrost poziomu bezrobocia, trudności ze znalezieniem nowej pracy, zmiana związana z zakończeniem aktywności zawodowej. Wskutek wyjątkowo stresującego wydarzenia życiowego albo istotnej zmiany życiowej pojawić się mogą zaburzenia w sferach: emocjonalnej, behawioralnej i poznawczej.
W sferze emocjonalnej pojawiać się mogą: uczucie lęku, przerażenia, złości, poczucie winy, bezradności, depresja, poczucie utraty kontroli, żalu, niepewności.
W sferze behawioralnej są to: niezdolność do podejmowania codziennych aktywności, zwiększenie zależności od otoczenia, podejmowanie działań nieprzemyślanych lub patologicznych (nadużywanie alkoholu, narkotyków, leków), reakcje histeryczne, gniew, płacz, stany drażliwości, nadmierna czujność a czasem osłabienie reakcji, wycofanie się z kontaktów społecznych.
W sferze poznawczej pojawiają się trudności z koncentracją uwagi, niezdolność do rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji. Towarzyszą temu często zaburzenia w sferze biologicznej tj. utrata apetytu, zaburzenia snu, męczliwość, różnorodne bóle, biegunka, wymioty, wzmożona potliwość.
Pomoc medyczna w sytuacjach kryzysowych, polega na podaniu leków (przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych, nasennych) w celu złagodzenia dłużej utrzymujących się stanów depresji, lęku, niepokoju, zaburzeń snu, łaknienia.
Pomoc psychologiczna ma na celu zapewnienie odpowiedniego wsparcia, skierowanie uwagi na indywidualne zasoby, umiejętności oraz wypracowanie nowych sposobów radzenia sobie z zaistniałą sytuacją, zmianą.